Nerwica to termin, który odnosi się do różnych zaburzeń nerwowych i psychicznych, najczęściej do
zaburzeń lękowych. Wiąże się z ogólnym poczuciem lęku, niepokoju, stresu, a często towarzyszą mu
objawy somatyczne, takie jak bóle głowy, bóle brzucha, zawroty głowy, problemy z oddychaniem czy
przyspieszony rytm serca.
Jakie są rodzaje zaburzeń nerwicowych, jak diagnozować nerwicę i jak sobie z nią radzić? Podpowiadamy poniżej.
Zaburzenia nerwicowe - typy i formy
Zaburzenia nerwicowe są grupą stanów, które prowadzą do nadmiernego lęku, strachu i unikania sytuacji,
które mogą ów wywoływać lęk. Wśród najczęściej występujących typów i form zaburzeń nerwicowych
wymienia się: zaburzenia lękowe uogólnione (GAD), zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD),
zaburzenia paniczne, fobię społeczną, zespół stresu pourazowego (PTSD) i określone fobie.
- Osoby z GAD (zaburzenia lękowe uogólnione) doświadczają stałego, niekontrolowanego i często
nieuzasadnionego lęku dotyczącego różnych aspektów codziennego życia, takich jak praca,
zdrowie czy relacje.
- OCD (zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne) chcrakteryzują się nawracającymi myślami, obrazami lub impulsami (obsesje), które wywołują intensywny dyskomfort emocjonalny. Osoba z OCD
często próbuje neutralizować te obsesje poprzez wykonywanie powtarzalnych czynności lub
rytuałów (kompulsje).
- Osoby z zaburzeniem panicznym doświadczają nagłych ataków intensywnego strachu, które
często wiążą się z objawami fizycznymi, takimi jak przyspieszone bicie serca, pocenie się,
drżenie, trudności z oddychaniem, nudności i zawroty głowy.
- Osoby z fobią społeczną doświadczają intensywnego strachu przed sytuacjami społecznymi, które
mogą prowadzić do oceny lub krytyki ze strony innych. Może to obejmować strach przed
wystąpieniami publicznymi, spotkaniami towarzyskimi lub nawet codziennymi interakcjami
społecznymi, takimi jak rozmowy.
- Zespół stresu pourazowego jest zaburzeniem, które może wystąpić po traumatycznym wydarzeniu,
takim jak fizyczna przemoc, katastrofa naturalna, wypadek czy wydarzenie wojenne. Symptomy
mogą obejmować flashbacki, koszmary, unikanie przypomnień o zdarzeniu.
- Określone fobie to intensywny strach przed określonym obiektem, sytuacją czy miejscem, takim
jak strach przed pająkami (arachnofobia), strach przed lataniem (awiofobia), czy strach przed
wysokością (akrofobia).
Objawy nerwicy
Nerwica może mieć wiele różnych symptomów, które mogą różnić się w zależności od konkretnego typu
zaburzenia. Obecność nerwicy sugerować mogą między innymi: nadmierny lęk, napady paniki, unikanie
sytuacji, które wywołują lęk, obsesyjne myśli, czy kompulsywne zachowania.
- Nadmierny, niekontrolowany lęk to podstawowy objaw nerwicy. Osoba z nerwicą może odczuwać
stały lęk, który jest trudny do kontrolowania i wydaje się być niewspółmierny do sytuacji.
- Nagłe epizody intensywnego lęku, czyli napady paniki mogące obejmować przyspieszone bicie
serca, pocenie się, drżenie, uczucie duszności lub zadławienia, uczucie nierealności czy strach
przed utratą kontroli lub śmiercią.
- Osoba z nerwicą może zaczynać unikać miejsc, sytuacji lub ludzi, które wywołują lęk. To może
prowadzić do ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu.
- Osoba z zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym może mieć niechciane, nachalne myśli, które są
trudne do zignorowania; może też wykonywać pewne czynności (np. mycie rąk, sprawdzanie
rzeczy) wielokrotnie w odpowiedzi na obsesyjne myśli.
- Wiele osób z nerwicą doświadcza objawów fizycznych, takich jak bóle brzucha, bóle głowy,
zawroty głowy, nudności, bóle mięśni, przyspieszone bicie serca, problemy ze snem.
- Osoba z nerwicą może ciągle martwić się o przyszłe wydarzenia, nawet jeśli nie ma rzeczywistego
powodu do obaw.
Diagnozowanie nerwicy
Diagnozowanie nerwicy, czyli zaburzeń lękowych, zazwyczaj obejmuje szereg kroków. W pierwszej
kolejności lekarz psychiatra lub psycholog przeprowadza szczegółowy wywiad medyczny, pytając o
objawy, historię zdrowia psychicznego, a także o styl życia i sytuację
życiową pacjenta. W wywiadzie będzie również zwracał uwagę na obecność innych schorzeń, które mogą
mieć wpływ na stan psychiczny, jak np. problemy z tarczycą. Pacjent może zostać poproszony o
wypełnienie kwestionariuszy dotyczących jego stanu psychicznego. Psycholog może przeprowadzić
również rozmowę, podczas której oceni nasilenie objawów lękowych, ich wpływ na funkcjonowanie
pacjenta, a także ich przebieg. Lekarze korzystają z kryteriów diagnostycznych zawartych w klasyfikacji
DSM-5, która jest powszechnie używana do diagnozowania zaburzeń psychicznych. Każde zaburzenie
lękowe ma swoje specyficzne kryteria, które muszą być spełnione, aby postawić diagnozę.
Jak leczyć nerwicę?
Leczenie nerwicy, czyli zaburzeń lękowych, zwykle obejmuje podejście wieloaspektowe, które może
zawierać psychoterapię, leki, modyfikacje stylu życia oraz techniki radzenia sobie ze stresem i lękiem.
- Psychoterapia jest to często pierwsza linia leczenia dla osób z nerwicą. Najbardziej skuteczną
formą psychoterapii dla zaburzeń lękowych jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która
pomaga pacjentom zrozumieć i zmienić myślenie i zachowania, które prowadzą do lęku.
- Leki, takie jak inhibitory selektywnego wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), inhibitory
wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI), benzodiazepiny i inne mogą być
przepisane do kontroli objawów lękowych. Wybór leku będzie zależał od rodzaju nerwicy,
nasilenia objawów, obecności innych schorzeń oraz reakcji na wcześniejsze leki.
- Tabletki uspokajające bez recepty: tabletki uspokajające na bazie ziół takich jak melisa, waleriana, chmiel czy kozłek lekarski działają relaksująco, łagodzą napięcie nerwowe i ułatwiają zasypianie.
- Techniki takie jak głębokie oddychanie, medytacja, joga, tai chi i inne mogą pomóc zmniejszyć
stres i lęk.
- Regularna aktywność fizyczna może pomóc zmniejszyć objawy lęku poprzez podniesienie
poziomu endorfin - naturalnych substancji chemicznych mózgu, które pomagają poprawić nastrój
i redukować stres.
- Unikanie kofeiny, alkoholu i cukrów prostych, które mogą nasilać objawy lęku, a zamiast tego
spożywanie zbilansowanych posiłków bogatych w białko, pełnoziarniste węglowodany i zdrowe
tłuszcze, może pomóc w zarządzaniu lękiem.
- Terapia ekspozycyjna to forma terapii, która polega na stopniowym i kontrolowanym narażaniu
pacjenta na sytuacje, które wywołują lęk, aby pomóc mu przyzwyczaić się do nich i zredukować
reakcję lęku.
Efektywność różnych metod leczenia będzie zależeć od indywidualnej sytuacji pacjenta, w tym od
rodzaju nerwicy, nasilenia objawów, obecności innych schorzeń, a także preferencji pacjenta. Wszystkie
decyzje dotyczące leczenia powinny być podejmowane w konsultacji z lekarzem lub innym specjalistą do
spraw zdrowia psychicznego.
