Dobre bakterie – nazwy i działanie. Przewodnik po szczepach probiotycznych

Dobre bakterie odgrywają niezwykle ważną rolę w zdrowiu człowieka. Choć w języku potocznym bakterie kojarzą się z chorobami, w rzeczywistości duża część wykazuje pozytywne znaczenie bakterii dla człowieka. Wspierają odporność, trawienie, równowagę mikroflory jelitowej i procesy metaboliczne. W ostatnich latach coraz częściej mówi się o probiotykach oraz o tym, jak je wybierać, aby ich wsparcie było realnie korzystne. W tym przewodniku znajdziesz najważniejsze informacje o szczepach probiotycznych, ich nazwach oraz praktyczne wskazówki, które pomogą Ci świadomie wybierać pożyteczne bakterie w formie suplementów.

Dobre bakterie – co to znaczy i dlaczego ich potrzebujemy?

Termin „dobre bakterie” odnosi się do mikroorganizmów, które wspierają prawidłowe funkcjonowanie organizmu. To nie tylko probiotyki, ale cała grupa bakterii zamieszkujących jelita, jamę ustną czy skórę. Ich obecność pokazuje wyraźnie, jak ogromne jest znaczenie bakterii dla człowieka – bez nich układ pokarmowy, odpornościowy i nerwowy nie działałyby prawidłowo.

Dobre bakterie pomagają w trawieniu i wchłanianiu składników odżywczych, regulują procesy zapalne, a także zabezpieczają organizm przed rozwojem patogenów. Właśnie dlatego pozytywne znaczenie bakterii dla naszego zdrowia jest tak szerokie: chronią przed infekcjami, usprawniają perystaltykę jelit, zmniejszają ryzyko biegunek poantybiotykowych, a nawet biorą udział w produkcji witamin.

Na co dzień wspieramy mikroflorę poprzez zdrową dietę, bogatą w warzywa, kiszonki i błonnik, ale w wielu sytuacjach organizm potrzebuje dodatkowego wsparcia. Zaburzenia równowagi mikrobioty mogą pojawiać się po antybiotykoterapii, infekcjach przewodu pokarmowego, w stresie, przy złej diecie lub po zatruciach pokarmowych. To wtedy szczególnego znaczenia nabierają probiotyki, a wraz z nimi probiotyki i prebiotyki, które często działają najlepiej w duecie.

Jak czytać etykiety probiotyków?

Wybór probiotyku to dużo więcej niż sięgnięcie po produkt z napisem „zawiera dobre bakterie”. Aby suplement realnie wspomagał organizm, musi spełniać konkretne kryteria. Najważniejszą zasadą jest zwrócenie uwagi na pełną nazwę szczepu – nie tylko rodzaj i gatunek, ale również symbol literowo-cyfrowy określający konkretny szczep. To właśnie szczep decyduje o zastosowaniu klinicznym.

Czytając etykiety, warto kierować się kilkoma zasadami:

• sprawdzaj pełną nazwę szczepu, np. Lactobacillus rhamnosus GG, a nie tylko Lactobacillus rhamnosus.
• zwracaj uwagę na dawkę – ilość CFU powinna być zgodna z zaleceniami dla danego szczepu.
• szukaj informacji o badaniach klinicznych potwierdzających właściwości konkretnego szczepu.
• upewnij się, że probiotyk ma termin ważności i przechowywany jest zgodnie z zaleceniami, ponieważ dobre bakterie są wrażliwe na temperaturę, wilgoć i tlen.

Probiotyk wysokiej jakości powinien także zawierać składniki wspierające jego działanie, takie jak prebiotyki. Jeśli zastanawiasz się, czym różni się probiotyk, prebiotyk i postbiotyk, warto pamiętać, że każdy z tych elementów działa na innym etapie funkcjonowania mikroflory jelitowej: probiotyki dostarczają bakterii, prebiotyki je odżywiają, a postbiotyki zawierają ich metabolity.

Nazwy dobrych bakterii, które warto znać: *Lactobacillus*

Lactobacillus to jedne z najważniejszych gatunków, jeśli chodzi o pozytywne znaczenie bakterii. Są obecne w przewodzie pokarmowym, pochwie oraz na skórze, a ich przewaga pomaga utrzymać równowagę mikroflory. Najczęściej stosowane szczepy z tej grupy to:

• Lactobacillus rhamnosus GG (LGG), jeden z najlepiej przebadanych szczepów, wspomaga w łagodzeniu biegunek, wspieraniu odporności i redukowaniu skutków antybiotykoterapii.
• Lactobacillus plantarum, wspiera trawienie, pomaga w redukcji wzdęć i bierze udział w fermentacji żywności.
• Lactobacillus acidophilus, wykazuje silne właściwości ochronne, zarówno w jelitach, jak i w układzie moczowo-płciowym.

To właśnie te szczepy najlepiej pokazują, jak duże jest znaczenie bakterii dla człowieka. Wspierają odporność, zmniejszają ryzyko infekcji intymnych i wykazują właściwości ochronnie na błony śluzowe. Są także częstym składnikiem produktów przeznaczonych jako probiotyki dla dziecka, ponieważ charakteryzują się wysokim profilem bezpieczeństwa.

Nazwy dobrych bakterii, które warto znać: *Bifidobacterium*

Drugą najważniejszą grupą po Lactobacillus są Bifidobacterium. To właśnie one dominują w jelitach niemowląt i odpowiadają za prawidłową pracę przewodu pokarmowego od pierwszych dni życia. Szczepy te pomagają utrzymać równowagę mikrobioty, zapobiegają kolonizacji jelit przez patogeny i wspierają odporność.

Najbardziej znane szczepy obejmują:

• Bifidobacterium lactis, wspierający trawienie, odporność i bariery jelitowe.
• Bifidobacterium bifidum, pomagający w rozkładaniu złożonych składników diety i redukowaniu problemów trawiennych.
• Bifidobacterium longum, wykazujący korzystny wpływ na pracę jelit oraz reakcje immunologiczne.

Szczepy te często stosuje się w preparatach przeznaczonych dla niemowląt i dzieci, ponieważ odgrywają fundamentalną rolę w budowaniu prawidłowej mikroflory. Pokazują również, że pozytywne znaczenie bakterii dla człowieka zaczyna się bardzo wcześnie i ma wpływ na zdrowie w dorosłym życiu.

Inne ważne szczepy

Oprócz dwóch głównych grup istnieje wiele innych szczepów, których rola jest równie istotna. Przykładami są:

• Saccharomyces boulardii, drożdżowy probiotyk o udokumentowanej skuteczności w leczeniu biegunek infekcyjnych i poantybiotykowych.
• Streptococcus thermophilus, wspierający trawienie laktozy i korzystnie wpływający na odporność.
• Escherichia coli Nissle 1917, jeden z najlepiej przebadanych szczepów wykorzystywanych w schorzeniach zapalnych jelit.

Mimo że to różnorodne mikroorganizmy, łączy je jedno – wszystkie wykazują realne, udokumentowane pozytywne znaczenie bakterii. Stanowią wsparcie podczas antybiotykoterapii, infekcji, zespołu jelita drażliwego czy po zatruciach pokarmowych. W takich sytuacjach lekarze często polecają preparaty osłonowe, które chronią przed wyjałowieniem jelit z naturalnej flory.

Kiedy potrzebny jest probiotyk na receptę?

Choć większość probiotyków dostępna jest bez recepty, w niektórych sytuacjach konieczne jest zastosowanie probiotyku wydawanego z zalecenia lekarza. Dotyczy to zwłaszcza pacjentów z chorobami zapalnymi jelit, ciężkimi infekcjami przewodu pokarmowego, długotrwałą antybiotykoterapią lub zaburzeniami odporności. Probiotyki na receptę zawierają określone szczepy o szczególnie silnym działaniu klinicznym, często w dużo wyższych dawkach.

Lekarz może również zalecić probiotyki przy problemach gastrycznych, które wymagają szczególnej ochrony przewodu pokarmowego, np. gdy pacjent musi unikać pewnych pokarmów i zastanawia się, jakich produktów unikać w trosce o żołądek. Probiotyk może również wspierać rekonwalescencję po zatruciach, kiedy stosuje się czasem węgiel aktywny, który jednak nie powinien być łączony bezpośrednio z probiotykami, bo może osłabiać ich działanie.

Probiotyk na receptę jest również wskazaniem w przypadkach, w których klasyczne preparaty nie przynoszą oczekiwanych rezultatów lub gdy konieczne jest precyzyjne dobranie szczepów do konkretnej jednostki chorobowej.