Kłopoty z zasypianiem u dzieci w wieku szkolnym

Moje dziecko 10 lat nie może zasnąć. Co robić, gdy dziecko 7 lat nie może zasnąć? – te i inne pytania paradoksalnie spędzają rodzicom sen z powiek. Niestety kłopoty z zasypianiem w okresie dzieciństwa są częste, zwłaszcza w wieku szkolnym. Zobacz, co może być ich przyczyną oraz dowiedz się, co robić, gdy dziecko nie może zasnąć.

Rola snu w rozwoju dziecka w wieku szkolnym

Sen jest jednym z podstawowych stanów fizjologicznych, który przede wszystkim zapewnia sprawność podczas czuwania [1]. Prawidłowa długość snu u dzieci zależy od ich wieku. W przedziale 6-12 lat jest to zazwyczaj 10-11 godzin snu, a od 12 lat najczęściej 8-9 godzin [2].

Sen dla dzieci w wieku szkolnym jest istotny dla regeneracji sił fizycznych. W czasie spania dochodzi do obniżenia się wrażliwości na niektóre bodźce, uspokojenia aktywności ruchowej i przemiany materii oraz zmniejszenia się częstości skurczów serca i oddechów [3]. Dzięki temu organizm odpoczywa.

Zdrowy sen przynosi również korzyści dla zdrowia psychicznego oraz ma znaczenia dla funkcjonowania ucznia w środowisku szkolnym i społecznym. Wyspane, wypoczęte dziecko ma pogodny nastrój i wiele energii do realizowania zadań adekwatnych do jego wieku. Lepiej też radzi sobie z emocjami, nawiązywaniem kontaktów z rówieśnikami i przyswajaniem wiedzy [4].

Dlaczego dzieci nie lubią chodzić spać?

Zastanawiasz się, czemu dziecko nie chce zasnąć, mimo że jest już jego pora snu? Odmowa udania się do łóżka może wynikać z jego obaw i lęków np. przed pozostaniem samemu w ciemnym pokoju lub strachem przed koszmarami. Niektóre dzieci nie lubią chodzić spać bez swojej ukochanej przytulanki lub dlatego, że nie chcą rozstawać się z rodzicami.

Na tolerancję snu wpływa również nadmierna stymulacja w godzinach wieczornych. Dziecko, które jest narażone na głośne dźwięki, korzysta z gier na telefonie lub oglądania telewizji może czuć się bardzo pobudzone i nie chcieć iść spać. Podobnie działa niespożytkowanie energii w ciągu dnia np. na zabawę lub naukę. Źle na sen wpływa też długie zwlekanie z udaniem się do łóżka, bo wówczas bardzo zmęczone dziecko nie może zasnąć i się odprężyć.

Z czego mogą wynikać problemy z zasypianiem u dzieci w wieku szkolnym?

Podstawą walki z trudnościami w zasypianiu jest ustalenie przyczyn, dlaczego dziecko nie może zasnąć wieczorem. Problemy ze snem w wieku szkolnym mogą wynikać m.in. z [1,4]:

• koszmarów sennych, zwłaszcza gdy wystraszone dziecko budzi się w nocy i nie może zasnąć;
• przemęczenia szkołą lub stresu szkolnego;
• przeżywania trudnych sytuacji życiowych np. zdenerwowania przed występem na szkolnym apelu;
• zamartwiania się relacjami z rówieśnikami;
• robienia sobie drzemek w ciągu dnia;
• nieprawidłowych nawyków wieczornych;
• zaburzeń depresyjnych lub lękowych;
• epizodów lunatykowania lub mówienia przez sen;
• wrażliwości na bodźce zewnętrzne np. hałas, światło lub dotyk;
• zaburzonego cyklu wydzielania melatoniny (hormonu snu) w organizmie.

Co zrobić, żeby wieczorna rutyna wspierała zasypianie?

Dzieci zasypiają najlepiej, gdy panuje w ich życiu przewidywalność i rutyna. Kiedy rodzice mają problem z wyznaczaniem granic, codzienne rytmy snu stają się nieregularne, co przyczynia się do trudności w zasypianiu.

Dlatego trzeba ustalić rutynę wieczornego zasypiania, a w niej:

• wyznaczyć stałą godzinę, w której dziecko kładzie się do łóżka nawet w weekendy – najlepiej przed 21:00;
• minimum godzinę przed snem nie pozwolić dziecku korzystać z telefonu, komputera, oglądania telewizji, zrezygnować z długich rozmów i słuchania głośnej muzyki;
• wprowadzić uspokajające aktywności przed snem np. jogę;
• zadbać o komfort snu – przewietrzoną, chłodną sypialnię i świeżą pościel;
• nie podawać dziecku po godz. 16:00 słodyczy, mocnej herbaty lub napojów gazowanych;
• usunąć z sypialni wszelkie rozpraszacze zdrowego snu np. głośno tykający zegarek.

Odprężenie i relaksacja jako wsparcie w odpoczynku

Co zrobić, jak dziecko nie może zasnąć? Puść mu muzykę relaksacyjną lub dźwięki natury (np. szum morza, śpiew ptaków), bo pomagają wyciszyć się przed snem. Możesz także wykonać rozluźniający masaż ciała dziecka z użyciem olejków eterycznych np. lawendowego, który minimalizuje stany napięcia nerwowego.

Zdrowa, prawidłowo zbilansowana dieta jest podstawowym źródłem niezbędnych składników pokarmowych. Kiedy uczeń stresuje się szkołą i przeżywa trudne emocje, które nie pozwalają mu spokojnie zasnąć, można dodatkowo rozważyć podanie łagodnego suplementu diety, który ułatwi mu wyciszenie. Najlepiej wybierz taki z prostym składem, ze znanymi i cenionymi od lat składnikami  roślinnymi:  wyciągiem z ziela melisy i wyciągiem z szyszek chmielu oraz dodatkowo z witaminą B6. Taki preparat może wesprzeć zachowanie spokoju i odprężenia* oraz wspomóc wrażliwy układ nerwowy** dziecka. Ważne jednak, aby stanowił on uzupełnienie prawidłowo zbilansowanej diety, a nie jej zamiennik.

W zasypianiu pomaga także aromaterapia. Wystarczy dodać do pokojowego nawilżacza powietrza lub dyfuzora zapachów kilka kropel olejku lawendowego. Ponadto zachęć dziecko do zabawy w „balonik” – niech sobie wyobrazi podczas leżenia, że jego brzuch rośnie podczas wdechu jak balon, a potem się kurczy przy wydechu i tak kilkanaście razy. Ta prosta technika oddechowa pozwala się odprężyć i zrelaksować.

Brak zauważalnej poprawy, pomimo zmiany rutyny snu i zastosowanych metod ułatwiających zasypianie, wymaga konsultacji ze specjalistą.

* Dotyczy składników: wyciąg z ziela melisy oraz wyciąg z szyszek chmielu.

**Dotyczy składnika: witamina B6.