Suchość pochwy po menopauzie – przyczyny i skuteczne metody leczenia

Suchość pochwy po menopauzie to jeden z najczęstszych i najbardziej dokuczliwych objawów związanych z wygaszaniem funkcji jajników. Może powodować pieczenie, dyskomfort podczas codziennych aktywności, a także ból i mikrourazy pojawiające się w trakcie współżycia. Choć wiele kobiet traktuje ten temat jako wstydliwy, warto wiedzieć, że w menopauzie suchość pochwy to problem medyczny, który można skutecznie leczyć. Poniższy poradnik wyjaśnia, skąd bierze się ten objaw, jakie daje konsekwencje i które metody terapeutyczne polecają ginekolodzy.

Dlaczego suchość pochwy jest tak częsta w menopauzie?

Główną przyczyną dolegliwości, takich jak suchość pochwy po menopauzie czy pieczenie pochwy w okresie menopauzy, jest gwałtowny spadek poziomu estrogenów. Hormony te odpowiadają za prawidłową elastyczność, nawilżenie i odnowę pochwy. Kiedy ich stężenie maleje, ścianki pochwy stają się cieńsze, mniej ukrwione i bardziej podatne na mikrourazy. W efekcie wiele kobiet zauważa, że odczuwana wcześniej naturalna wilgotność niemal znika.

Niski poziom estrogenów ma również wpływ na mikrobiotę. Zmniejsza się liczba dobroczynnych bakterii Lactobacillus, które produkują kwas mlekowy odpowiedzialny za utrzymanie lekko kwaśnego pH. Gdy to naturalne zabezpieczenie zanika, rośnie ryzyko infekcji, szczególnie takich jak grzybica pochwy czy nawracający stan zapalny pochwy. To właśnie zaburzenia flory bakteryjnej sprawiają, że suchości często towarzyszy pieczenie, swędzenie lub uczucie nieprzyjemnego ściągnięcia.

Suchość może być też nasilona przez czynniki dodatkowe: przewlekły stres, choroby tarczycy, przyjmowanie niektórych leków, a nawet używanie tradycyjnych mydeł i płynów silnie odtłuszczających. Warto uświadomić pacjentkom, że problem nie wynika z zaniedbania higieny, lecz z fizjologii menopauzy.

Atrofia pochwy – co to jest i jakie daje objawy?

Atrofia pochwy (zanikowe zapalenie pochwy) to medyczna nazwa zespołu zmian, które pojawiają się u kobiet po menopauzie pod wpływem niskiego poziomu estrogenów. Obejmuje ścieńczenie nabłonka, obniżenie elastyczności oraz zmniejszenie ilości naturalnego śluzu, co prowadzi do szeregu uciążliwych objawów.

Najczęstsze symptomy to przewlekła suchość pochwy, pieczenie, szczypanie czy ból, zwłaszcza podczas współżycia. Kobiety często skarżą się również na podrażnienia i otarcia — a w takiej sytuacji pomocne bywają preparaty na podrażnienia i otarcia pochwy, które przynoszą natychmiastową ulgę. Atrofia zwiększa też podatność na infekcje, w tym grzybicę pochwy czy przewlekły stan zapalny pochwy, ponieważ zaburzeniu ulega naturalna bariera ochronna.

W niektórych przypadkach dochodzi również do nietrzymania moczu, częstego parcia lub uczucia dyskomfortu w okolicy cewki moczowej. Wszystkie te objawy łącznie określa się mianem zespołu menopauzalnego układu moczowo-płciowego. Co ważne, dolegliwości nie ustępują samoistnie — wręcz przeciwnie, mogą się pogłębiać, jeśli nie zostanie wdrożone leczenie.

Leczenie suchości pochwy w menopauzie – co polecają ginekolodzy?

Specjaliści podkreślają, że suchość pochwy po menopauzie to dolegliwość przewlekła, ale w pełni poddająca się leczeniu. Kluczowe jest dobranie terapii do nasilenia objawów oraz indywidualnych potrzeb pacjentki.

Pierwszą linią postępowania są preparaty nawilżające i regenerujące, które pomagają odbudować naturalne środowisko pochwy. Wiele z nich zawiera kwas mlekowy, który przywraca prawidłowe pH i wspiera mikrobiotę. To szczególnie ważne u kobiet, które często doświadczają infekcji czy suchości. Żele i globulki z kwasem mlekowym mogą zmniejszać ryzyko grzybicy oraz wspierać leczenie, gdy pojawia się stan zapalny pochwy.

Ginekolodzy często rekomendują także preparaty nawilżające z hialuronianem sodu, które poprawiają elastyczność ścianek pochwy i wspomagają proces gojenia. Tego typu żele zwykle działają natychmiastowo, przynosząc ulgę w trakcie codziennych aktywności, a jednocześnie – regularnie stosowane – poprawiają nawilżenie i odnowę pochwy.

W przypadku bardzo nasilonych objawów, gdy występują mikrourazy lub silny dyskomfort podczas współżycia, lekarz może zalecić również specjalistyczne preparaty na podrażnienia i otarcia pochwy. U niektórych pacjentek rozważa się także laserowe odmładzanie pochwy, które pobudza produkcję kolagenu i wspiera odbudowę tkanek.

Hormonalna Terapia Zastępcza (HTZ) a leczenie miejscowe

W sytuacji, gdy objawy są intensywne, a suchość pochwy po menopauzie utrudnia codzienne funkcjonowanie, ginekolodzy mogą zaproponować hormonalną terapię zastępczą. Takie leczenie polega na stosowaniu niskodawkowych estrogenów w formie kremów, globulek lub pierścieni dopochwowych. Terapia działa wyłącznie lokalnie, nie zwiększa ogólnoustrojowego stężenia hormonów i jest uważana za bardzo bezpieczną.

HTZ miejscowa przywraca prawidłowe pH, zwiększa produkcję śluzu oraz poprawia elastyczność tkanek. Dzięki temu objawy takie jak pieczenie pochwy w okresie menopauzy czy bolesność przy współżyciu zwykle szybko ustępują. Leczenie hormonalne stosuje się zwłaszcza u kobiet, u których nawilżający żel na suchość pochwy po menopauzie nie przynosi wystarczającej poprawy.

Warto jednak pamiętać, że hormonalna terapia doustna lub transdermalna, stosowana w celu łagodzenia ogólnych objawów menopauzy, nie zawsze rozwiązuje problemy miejscowe. Dlatego wiele pacjentek korzysta z połączenia metod — ogólnoustrojowej HTZ i leczenia miejscowego.

Co na suchość pochwy bez recepty w menopauzie?

W aptekach dostępnych jest wiele preparatów, które można stosować na suchość pochwy po menopauzie bez konieczności konsultacji lekarskiej. Najczęściej wybierane to:

• żele dopochwowe z hialuronianem sodu,
• globulki z kwasem mlekowym,
• emolientowe żele i kremy na podrażnienia i otarcia pochwy,
• preparaty wspierające odbudowę mikroflory.

Tego typu środki działają na kilka sposobów: łagodzą suchość, wspierają odbudowę nabłonka, przywracają kwaśne pH i zmniejszają ryzyko infekcji, w tym takich jak grzybica pochwy. Regularne stosowanie sprawia, że nawilżenie i odnowa pochwy poprawiają się stopniowo, a objawy stają się mniej dokuczliwe.

Jeżeli jednak mimo stosowania żeli nawilżających i globulek objawy nie ustępują lub pojawia się stan zapalny pochwy, konieczna jest konsultacja z ginekologiem. Specjalista pomoże dobrać odpowiednie leczenie i oceni, czy nie jest konieczna terapia hormonalna.